Laguntza

  • Iturriko ura edan daiteke?

    Bai, noski. Iturriko ura edateko ura da, alegia, osasunerako inolako arriskurik gabe edan dezakete pertsonek.

  • Nire etxeko urak bat-batean itxura, zapore edo usain desatsegina badu, edan daiteke?

    Inoiz zure ura ilun ateratzen bada, edo zapore edo usain txarra badu, jarri harremanetan bezeroaren arretarako gure zerbitzuarekin.

  • ¿Beharrezkoa da etxeko gailuak jartzea, deskaltzifikagailuak edo osmosi iragazkiak, besteak beste, uraren kalitatea hobetzeko?

    Iturriko ura edateko ura da, eta legeek ezarritako kalitate-arau guztiak betetzen ditu. Beraz, ez da beharrezkoa inolako gailu osagarrik ezartzea, ura tratatzeko. Gailu horiek ongi hautatzen ez badira, ez badira aldian behin kontrolatzen eta ez badira gomendatutako mantentze-lanak egiten, baina, osasunerako arriskuak ager litezke (bakterioen ondoriozko kontaminazioa, uraren gehiegizko desmineralizazioa, sodio kontzentrazio handiak eta abar).

  • Zer da kloroa?

    Munduan gehien erabiltzen den ur-desinfektatzailea da kloroa, eraginkorra eta fidagarria baita urak, horniketa-hodiek edo biltegiratze-deposituek eduki ditzakeen mikrobio kaltegarri guztiak ezabatzeko. Giza kontsumorako uretan botatzen den kloroaren dosia minimoa da, berme sanitarioa dauka –legeek ezarritakoa– eta ez da inolaz ere kaltegarria pertsonen osasunerako.

    Horregatik, ura desinfektatzeko egokiena jotzen du Osasunaren Mundu Erakundeak (OME).

    Izan ere, edateko uraren klorazioa da osasun publikoaren zaintzarako aurrerapen garrantzitsuenetako bat.

  • Zergatik da klorazioa munduan ura edateko bihurtzeko gehien erabiltzen den desinfektatze-teknika?

    Ura kontsumitzaileen iturrietara iritsi arte horren desinfekzioa ondoen bermatzen duen metodoa delako, horniketa-hodiek edo biltegiratze-deposituek agente kaltegarriak edukitzea saihesten duelako, eta argi eta garbi konprobatu delako erabiltzen diren kontzentrazioek ez dutela kalterik eragiten. Horregatik, ura desinfektatzeko egokiena jotzen du Osasunaren Mundu Erakundeak (OME).

  • Zenbat kloro du iturriko urak?

    Estatuko indarreko araudiaren arabera (140/2003 Errege Dekretua), Giza Kontsumorako Uren Kalitateari buruzko 98/83/EE Zuzentarauaren transposizioa, ez du 1 mg/l gainditu behar, baina parametro indikatiboa baino ez da. Estatuko legeek ez dute balio minimorik ezarri kloro askerako, baina hainbat autonomia erkidegok euren zaintza planen bitartez ezarri dute; gehienek, 0,2 mg/l.

    Uretan egondako denboraren eta tenperaturaren arabera, besteak beste, kloroa desagertu egiten dela kontuan hartuta, banaketa-sare guztian kontrolatzen da horren maila. Horrela, ibilbidean zehar eta kontsumitzaileen etxeetaraino osagai horren maila ezarritako mugatik jaisten bada, banaketa-saretik bertatik kloro kopuru txikiak (birklorazioak) dosifikatzen dira, uraren kalitate sanitarioa bermatzeko.

  • Txarra da osasunerako?

    OMEkren arabera, legeek ezarritako kontzentrazioetan kloroa ez da batere kaltegarria osasunerako. Erakunde horrek iturriko uretarako ezarritako osagai horren gehieneko kontzentrazioak ez du inolako arriskurik osasunerako.

    Izan ere, edateko uraren klorazioa da osasun publikoaren zaintzarako aurrerapen garrantzitsuenetako bat, bakterioen eta bestelako mikroorganismoen kontrako gaitasun letal handia dela-eta, uraren bidez transmititzen diren gaixotasun asko ezabatzen lagundu baitu. Ura tratatu ondorengo kloro dosi egokiak ez du inolako arriskurik osasunerako, kontaminatzaileen kontra babesten du ura, eta horren desinfekzio zuzenaren adierazle da.

  • Zergatik nabaritzen diot urari gustuko ez dudan zaporea, eta beste pertsona batzuek ez?

    Urak naturatik hartutako hainbat substantzia ditu disolbatuta, eta zapore berezia ematen diote. Hori da naturalena. Disolbatutako substantzia horiek uraren jatorriaren (lurrazpia, gainazala edo itsasoa) eta urak zeharkatzen den lursailaren konposizio geologikoaren araberakoak dira, besteak beste.

    Ur mota aldatutakoan nabaritzen da zaporea, ohituta gauzkan ur batetik ohitu gabeko batera pasatzen baikara.

  • Zerk eragiten du uraren gogortasuna?

    Kaltzioak eta magnesioak ematen diote urari gogortasuna, eta uraren jatorri diren ibaiek edo akuiferoek zeharkatzen dituzten lursailei zor zaizkie horiek. Beraz, uraren gogortasun maila horrek jatorrian zeharkatzen duen lurraren izaera geologikoren araberakoa da. Hala, karekizko lurzoru batek granitozko batek baino kare gehiago sortzen du.

  • Ur gogorrak onak dira osasunerako?

    Iturriko uraren gogortasuna ez da giza osasunerako arazo, alderantziz baizik: uraren gogortasunaren ezaugarri diren kaltzioa eta magnesioa ezinbestekoak dira osasunerako.

    Kaltzioan aberatsa den dieta bat ezinbestekoa da hezurrak sortzeko eta mantentzeko, sistema kardiobaskularrak ongi funtzionatzeko eta hormonak isurtzeko. Adinarekin, hezur-masa gal daiteke eta osteoporosi arazoak ager daitezke; hein batean, kaltzio kopuru handia hartuta konpon daitezke arazo horiek.

    Gaur egun, kaltzio-iturri garrantzitsua bihurtu da ura, esnekien kontsumoak behera egin duela aintzat hartuta. Hala, egunero iturriko ura edanda, 1-1,5 litro, egun bakoitzeko gomendatutako mantenugai horren kopuruaren %7 eta %15 artean lortzen da. Gainera, kaltzioak funtzio garrantzitsua betetzen du haurren eguneroko nutrizio-beharrei dagokienez; kalkulatzen da iturriko urak egiten duela haurren zein nerabeen dietan egunero behar den kaltzioaren %15-20ko ekarpena.

    Magnesioa ezinbestekoa da zelulen hainbat funtziotarako, bai eta hezurrak mineralizatzeko, aktibitate neuromuskularra eta nerbio-sistema zentralarena transmititzeko eta bihotzaren funtziorako ere. iturriko ura edanda, 1-1,5 litro, eguneroko gomendatutako magnesio kopuruaren %5-20 lortzen da.

  • Nola neurtzen da uraren gogortasuna?

    Uraren kaltzio karbonato (CaCO3) kontzentrazioaren bitartez adierazten da uraren gogortasuna.

    Horregatik, gogortasunaren araberako hainbat ur-sailkapen daude. Gehien erabiltzen denetako bat Merck eskala da:

    0 – 79 mg CaCO3/l…………………………. Ur oso biguna
     80 – 149 mg CaCO3/l……………………  Ur biguna
    150 – 329 mg CaCO3/l…………………… Ur erdigogorra
    330 – 549 mg CaCO3/l…………………… Ur gogorra
    Más de 550 mg CaCO3/l……………….. Ur oso gogorra

    Gradu frantsesetan (FH) edo gradu alemaniarretan (DH) ere adieraz daiteke uraren gogortasuna. Hona hemen unitate horien eta mg/l kaltzio karbonatotan adierazitako gogortasunaren arteko ekibalentzia:

    1 ºFH = 10 mg CaCO3/l
    1 ºDH = 17,8 mg CaCO3/l

  • Uraren gogortasuna jakin behar dut ontzi-garbigailua programatzeko. Non kontsulta dezaket?

    Kontsumitzen duzun urari buruzko datu guztiak Uraren Informazio Sistema Nazionalaren webgune publikoan daude. Eta esteka gure webgunean ere aurki dezakezu, "Zure Ura/Uraren kalitatearen kontrola" atalean.

  • Nahikoa da egunean 1,5 litro ur?

    Zaila da pertsona batek egunean zenbat ur edan behar duen ezartzea, beharrak hainbat faktoreren araberakoak baitira: ariketa fisikoaren, klimaren, adinaren eta sexuaren araberakoak, besteak beste.

    Pertsona heldu osasuntsu batek egunean kilokaloria bakoitzeko 1 ml edatea gomendatzen da, hau da, 2-3 litro egunean.

    Kantitate horretatik %75-80 edarietatik eskuratu behar da (ura, esnea, zukuak, infusioak, saldak eta abar), eta gainerako %20-35a, elikagai solidoetatik, frutak eta barazkietatik, adibidez.

  • Badakizu zer komeni den eguna hasteko eta amaitzeko?

    Lo gauden bitartean ura galtzen dugu. Horregatik komeni da ohera joan aurretik eta jaiki ondoren gutxienez edalontzi bat ur edatea.

  • Zergatik da garrantzitsua ongi hidratatuta egotea?

    Izerditzen dugunean, ura eta gatz mineralak galtzen ditu gure gorputzak. Gure izerdiaren %99 ura besterik ez da, baina mineralak ere baditu, sodioa, potasioa, burdina eta magnesioa.

    Ongi hidratatuta egoteak organismorako beharrezkoak diren ur-balioak berreskuratzen eta deshidratazioaren sintomak, gorakoak, buruko mina, nekea, azal lehorra eta abar, saihesten laguntzen du.

  • Badakizu zergatik ez dugun egarri izan arte itxaron behar ura edateko?

    Gorputzak egunero galtzen duen ura (2 litro baino gehiago) zenbat eta lehenago konpentsatu, hobe, deshidratazio prozesua hastea saihesteko.

    Horregatik, oso garrantzitsua da egarri izan arte ez itxarotea ura edateko, sintoma hori deshidratazioaren ezaugarri baita.

  • Gehiago edan behar dugu ariketa egiten badugu?

    Funtsezkoa da ariketa egin baino bi ordu lehenago litro erdi ur edatea, ongi hidratatuta egoteko eta gorputzari soberakina ateratzeko denbora emateko.

    Ariketa egin bitartean, tarteka hidratatzea komeni da, izerdiarekin galtzen den ura berreskuratzeko. Ariketa egin ondoren, oinarrizkoa da ura edatea behar bezala errekuperatzeko.

  • Iturriko ura ona da eliteko atleta batentzat?

    Bai, iturriko ura ona da eliteko atleta batentzat eta kirola egiten duen edonorentzat.

  • Haurrek edan dezakete iturriko ura?

    Iturriko ura helduentzat eta haurrentzat da ona. Garrantzitsua da haurrek entrenamenduetan edo jolastu bitartean nahitaezko etenaldiak egitea nahiko ur edateko eta hidratatzeko.

  • Helduek gehiago hidratatu behar dute?

    Adineko pertsonen kasuan, funtsezkoa da ur-kontsumoa kontrolatzea; izan ere, adinarekin aldaketak gertatzen dira giltzurrunen funtzioan, eta asko jaisten da egarri sentsazioa.

  • Badakizu ur gehiago edatea komeni dela gripea edo beherakoa edukiz gero?

    Hoztura arruntak, gripeak eta beherakoak deshidratazioa eragiten dute askotan; beraz, ura maiz edan behar da egoera horietan.

  • Zergatik da hobe dutxatzea bainatzea baino?

    Hobe da dutxatzea, dutxa azpian iturria irekita pasatzen dugun minutu bakoitzeko 10 litro ur inguru gastatzen ditugulako.

  • Zein landarek behar dute ur gutxien?

    Zuhaixkek, landare autoktonoek eta erresistenteek behar dute ur gutxien. Landare ederrak dira horiek ere, eta ur gutxiago behar dute.

  • Zein da lorategia ureztatzeko ordurik onena?

    Goizeko lehen ordua edo iluntzea, ura ez denez hain azkar lurruntzen gehiago aprobetxatzen dugu.

  • Kozinatu ondoren, non botako dut olioa?

    Zartaginetik paper xurgatzailearekin kentzea eta zakarrontzira botatzea gomendatzen da, edo hozten denean plastikozko ontzi hermetiko batean jasotzea eta bilketa-gune batera eramatea, birziklatu ahal izateko. Ez bota arraskatik; olioa eta ura ez dira nahasten, eta oso zaila da araztegietan garbitzea.

  • Zergatik ez da komeni pintura arraskan botatzea?

    Pintura oso kutsagarria delako. Masa solido bihurtu arte lehortzen uztea eta udalaren bilketa-guneetara eramatea gomendatzen dizugu.

  • Eta zigarrokinak? Komunetik behera bota ditzakegu?

    Ez bota zigarrokinak komunetik behera; nikotina eta alkitrana dituzte, uretan erraz disolbatzen diren eta kutsatzaileak diren substantziak, baita kontzentrazio txikietan ere, eta oso zaila da arazte-prozesuan ezabatzea. Zigarrokin hondarrak zakarrontzira bota, ongi itzali ondoren.

  • Zer beste material ez da bota behar komunetik behera?

    Zapi hezeak, botikak, makilatxoak, plastikoak, gasak…; konpresak eta preserbatiboak ez dira komunetik behera bota behar, hodiak buxatu eta hondakin-ura araztegian sartzeari eragin diezaioketelako. Komunean hondakin solidoak botatzeko edukiontzi txiki bat jartzea gomendatzen dizugu.